Print deze pagina

150 Jaar Tatra

150 jaar Tatra (2000)

De Tatra fabriek vierde op 2 September j.1. haar 150-jarig bestaan. Het jubileum leek mij interessant genoeg om daarbij aanwezig te zijn en zo kon ik dit bezoek combineren met het brengen van mijn T87 naar Ecorra. Ik kocht de auto vorig jaar van iemand die teveel Tatra's had en bang was dat hij uiteindelijk met vele half klare projecten zou blijven zitten zonder met één gerestaureerde Tatra te kunnen rijden. Hij saneerde daarom zijn verzameling. De T87 was gedeeltelijk opgeknapt. De carrosserie was al gedaan, maar vraag niet hoe. Bij thuiskomst viel hij nog meer tegen. Goed punt van de auto is wel dat hij met een gereviseerde motor geleverd werd. Gelukkig maakt het Ecorra niet zo veel uit wat voor T87 zij aangeleverd krijgen; zij gaan er toch vanuit dat ALLES gedaan moet worden. Ecorra zal de T87 uit 1939 dan ook compleet restaureren. Met een jaar moet ie klaar zijn.
De meeste mensen herinneren zich wellicht nog dat in 1997 de Tatra-fabriek 100 jaar bestond. Ra, ra hoe kan dat. Welnu, de Tatra-autofabriek bestaat inmiddels 103 jaar, maar de productie van voertuigen ontstond eerder, precies 150 jaar geleden toen een inwoner van Kopfivnice, Ignac Schustala de basis legde voor het hedendaagse Tatra. In deze 150 jaar werden er door de fabriek zo'n slordige half miljoen voertuigen gefabriceerd en nog eens 64.000 stuks verschillende treinwagons. Verder produceerde en experimenteerde Tatra met nog allerlei andere voertuigen als snowmobiles, mijnlocomotieven, vliegtuigmotoren, walsen en koelkasten. In deze anderhalve eeuw werd de wereld verrast met meerdere uitvindingen door het Tatra-personeel; het ruggengraatchassis, de swingassen, de luchtgekoelde dieselmotor en in seriegebouwde stroomlijners. Met haar 150 jaar lange geschiedenis behoort Tatra Kopfivnice tot de oudste voertuigproducenten van de wereld en was dit jaar een mooie gelegenheid dit te vieren. Onder de naam "De Rode Brief dag in Kopfivnice" (hoorde ik hier de communisten boven hun graf uitspreken?) werd door de fabriek een breed scala aan festiviteiten georganiseerd voor VIP's en het publiek. In het officiële gedeelte werd gememoreerd dat het belangrijkste moment voor Tatra was juli 1999 toen het reanimatieprogramma van de Tsjechische regering in werking trad en de Konsolidacni Bank de mogelijkheid werd geboden de aandelen van de fabriek te kopen om er orde op zaken te stellen. Een snelle oplossing van situatie werd mogelijk gemaakt door een korte termijn lening van de overheid, zo dat de productie gestabiliseerd kon worden. Maar terug naar de Tatra oldtimers. De
feestgalaochtendparade van Tatra oldtimers, oldtimertrucks, racetrucks en zelfs hagelnieuwe trucks vormden een lange, historische optocht die zich langzaam door Kopfivnice heen kronkelde. Een uurtje later, om 10 uur, opende het Kopfivnice streekmuseum (het vroegere Tatra museum) haar poorten met een jubileumstentoonstelling genaamd "Een reis door de Tatra geschiedenis". De tentoonstelling werd glans gegeven door de aanwezigheid van de bekende Tatra T87 wereldreiziger Miroslav Hanzelka die meerdere boeken van hem signeerde. Om 12 uur precies werd voor het "Katholieke Huis" in het oude centrum de winnaars bekend gemaakt van "de mooiste oldtimer." Tussen half twee en zes werden alle bezoekers uitgenodigd voor een bezoek aan de fabriek waarop de testbanen allerlei mogelijke Tatra's gedemonstreerd werden, van de bekende Parijs-Dakar trucks tot en met de laatste racetrucks. Stercoureurs als Karel Loprais - de vijfvoudig Paris - Dakar Rally winnaar, Tomas Tomecek - derde in de 1999 "Dakar" met een Tsjechisch - Braziliaans team, Stanislav Matejovsky - de eerste Tsjech in de Super Race Truck klasse van de European Truck Cup, en Stanislav Hajdusek - leider van het Tatra 603 team dat succesvol deelneemt aan allerlei classic car races.
 
De middag bracht verder een "half miljoenste truck ceremonie" in de eindmontage hal. De dag werd afgesloten met een avondvullend cultureel programma. Het avondprogramma werd bijgewoond door de plaatsvervangend premier en minister van financiën, Pavel Mertlik, de Minister van Handel en Industrie Miroslav Gregr, the Minister voor Regionale Ontwikkeling Petr Lachnit, de Russische en Indiase attachés and belangrijke zaken- en financiële partners uit Europa en Azië. Parallel aan de festiviteiten in Kopfivnice werd de 31e Beskyden Rally gereden. De naam komt van het gebergte ten zuiden van Kopfivnice waar in Berni HocVa de Tatra-fabriek nog steeds een vakantieoord heeft voor haar werknemers. Het bestaat uit een grote zaai, bijgebouwen en talloze eenvoudige houten bungalows. In deze hutten en in de omgeving wordt dan geslapen. De Tatra oldtimer rally had haar eigen organisatie, maar maakte tevens deel uit van de festiviteiten in Kopfivnice. Vrijdagavond was het er al berengezellig nadat iedereen in de loop van vrijdag was aangekomen. Maar liefst 105 auto's hadden zich aangemeld, iets wat de organisatie nog een hoop werk bezorgde. 96 Tatra's verschenen ook daadwerkelijk, waarvan 15 buitenlanders. Zij I   kwamen uit Slowakije, Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk. Bij de auto's was het smullen geblazen. Een zojuist uitmuntend gerestaureerde driewieler T49, een Slovaakse T57K geschilderd in de kleuren van de Slowaakse partizanen, T805's in meerdere uitvoeringen, een T70 zesctlinder brandweerwagen uit 1934, een T57b combi uit 1946, meerdere zojuist gerestaureerde Tatraplans, een tweetal zeer fraaie T87's en ook nog een als nieuwe TH 1. Al met al een fraaie mix van Tatra's 103 jaar autoproductie. 

 
's Middags was de deelnemers een programma in het een T12 en een watergekoelde T17 uit 1926, de jongste een T700. Persoonlijk vond ik opvallend dat ook in Tsjechië de vooroorlogse auto's in de minderheid geraken, en dat het aantal T603's en T613's bij deze bijeenkomsten snel toeneemt. Tegen de twintig 603's telde ik en veertien T613's.
's Ochtends begon de dag op z'n Tsjechisch: zéér vroeg. Om 9 uur hadden we al ontbeten, de startceremonie ondergaan en de afstand Horni Becva - Kopfivnice sukkelend in colonne afgelegd. Hier maakten wij een route door het stadje om vervolgens in de hoofdstraat bij het Tatra hoofdkantoor met muziek te worden ontvangen. Dit bleek de galaparade te zijn. De donkerblauwe T87 van Josef Bartak won de prijs van de mooiste auto, iets waar nogal over gemopperd werd. Niemand had gemerkt dat de auto's beoordeeld werden, er was geen juryrapport, helemaal niets. Niet dat de auto van Bartak niet mooi was. Het was een perfect gerestaureerde T87, die een aantal van ons al tijdens de rit aan de Moezel deze zomer heeft kunnen zien en was zeker ook een kandidaat geweest voor eremetaal als de verkiezing professioneler was opgezet geweest. Leuk was de deelname van een tweetal trikes, één met een T603-blok en één met een T613-blok. Daar de achterassen van de T603 respectievelijk de T613 gebruikt werden, kan je je voorstellen dat de trikes een maatje groter waren dan de van VW-motoren voorziene trikes die we in Nederland nog wel eens tegenkomen.
 
Er was ons ook nog een demonstratie in het vooruitzicht gesteld op de testbaan van Tatra. Het viel wat tegen eerlijk gezegd. Het rijden op het circuit ging niet door omdat de organisatie, die de baan ook had opengesteld voor het publiek, het niet aandurfde. Men vond het te gevaarlijk omdat moeders met wandelwagens en kinderen telkens de baan overstaken. Wel gebeurde er veel, maar de brij Tsjechisch uit de luidsprekers was niet te volgen waardoor ik niet begreep wat er gebeurde en wat er gepresenteerd werd. Tatra zou Tatra niet geweest zijn als niet ter gelegenheid van een jubileum niet een nieuw prototype gepresenteerd zou worden. Deze keer was het een nieuwe T815 trekker met een bijzonder stille motor die aan alle moderne eisen zou voldoen. De trekker was zo stil, haast on-Tatra's. Gewend aan het rauwe stampen van de Tatra-diesels en de demonstraties met de Parijs-Dakar trucks, vroeg je af of dit wel een Tatra was. Ja en nee, want er zit een Deutz-motor in. De nieuwe truck heeft zo'n kenmerkende cabine waarbij het bovendeel veert ten opzichte van de onderzijde. Jammer dat Tatra niet een nieuwe cabine kon presenteren. Al lang zoekt men een nieuwe cabine maar tot nu toe ontbrak het aan gelden om dit te realiseren. (In 1994 waren er onderhandelingen met DAF om van hen nieuwe cabineontwerpen en eventueel cabines te kunnen kopen, iets wat in het verleden al door een ander Oostblokland gedaan werd.) De inrichting van de cabine was wel opnieuw ontworpen. Ergonomisch was hij er een stuk op vooruit gegaan. Dat was nodig ook wanneer je een truck wilt verkopen voor het westen.
 

Kees Smit